در مقابل انتقاد چه واکنشی انجام دهم؟

سلام به همه همراهای عزیز جزیره ذهن. مائده امین الرعایا هستم و قصد دارم در این مقاله در ارتباط با واکنش مناسب هنگام نقد شنیدن صحبت کنم. اگر کسی از من انتقاد کرد، چه واکنشی انجام دهم؟ و از همه مهم تر اینکه تا الآن واکنش های نادرستی که هنگام نقد شنیدن به کار می بردیم، شناسایی و اصلاح کنیم.

لازم به ذکر است که ویس کارگاه دکتر کاظم زاده در ارتباط با این مقاله در ادرس تلگرامی جزیره ذهن موجود است. با کلیک بر روی نوشته قابل دستیابی است

در مقاله بعدی قصد معرفی راهکارهایی برای انتقاد کردن به شیوه صحیح را دارم.

انتقاد چه جایگاهی در علم روانشناسی دارد؟

موضوع انتقاد زیر مجموعه مهارت های میان فردی، تقسیم بندی می شود. به طور دقیق تر زیر مجموعه مهارت قاطعیت در روابط فردی، قرار میگیرد
ما باید انتقاد کردن را بشنویم، یا بگیریم، درست استفاده کنیم و انتقاد شنیدن را یاد بگیریم که در مقابل انتقاد واکنش خوبی نشان دهیم.

• ما انقدر انتقاد بد شنیدیم
• انقدر انتقاد های معمولی ما بد برداشت شده، که لرزه بر انداممان میوفتد.
• حس میکنیم انتقاد برای ما یک خطر ایجاد می کند.
• اما به طور کل،اگر انتقاد درست به کار گرفته شود، اتفاق مثبتی است

انتقاد یعنی چه؟

نقد یعنی بیان نکات منفی و مثبت به قصد خیر و سالم.
ما نباید در برابر انتقاد جبهه داشته باشیم و با همه وجود گارد بگیریم. نباید بگوییم من از کسی انتقاد نمیکنم و از کسی نقد نمیگیرم.
اما اگر کسی از کار ما انتقاد نکند، من رشد نمیکنم

میخوام یه داستان جالب براتون تعریف کنم:

در یکی از کشور ها که در صنعت چوب معتبر است، اطلاعیه ای داد که “ما به تعدادی هیزم شکن نیازمندیم”
تعدادی متقاضی آمدند و برای سنجش آنها، این شرط را گذاشتند:

“هر کس در 5 ساعت، 10 درخت قطع کند، استخدام می شود.”
و اما 3 نفر موفق شدند شرط را اجرا کنند اما شرکت اعلام کرد ما به یک نفر احتیاج داریم.

شرط گذاشتند که 15 درخت در 5 ساعت قطع شود.
در نهایت 2 نفر موفق شدند که شرط را به جا آورند اما مجددا شرکت تنها به 1 نفر احتیاج داشت.

اولی با خستگی گفت: اگر بنزین اره من تموم نمی شد، موفق می شدم که زود تر از 5 ساعت حجم بیشتری را به اتمام برسانم.
دومی گفت: بنزین؟ مگه این اره بنزین داشت؟

اولی گفت: بله؛مگر تا به حال بنزین ندیده ای؟
دومی گفت: چرا! اما نمیدانستم که این اره برقی است…

اولی در باکش را باز کرد و دید بدون مصرف حتی یک قطره بنزین آن همه درخت را قطع کرده است.
گفت مرد حسابی این اره برقی است! تو خیلی بیشتر از حد به خودت فشار آوردی و موقعیت های خاص و سختی رو طی کردی. بدون اینکه از اره استفاده کنی! خیلی قدرت بدنی ات بالاست. تو لیاقت برنده شدن داری! مهارت بدنی تو خیلی بالاست.

دومی گفت: اتفاقا نه. تو لیاقت برنده شدن داری چون من مهارت استفاده از اره برقی را نداشتم. به بقیه هم توجهی نکرده بودم و به جای استفاده از مهارت های کارامد تر، هی قدرت بدنی خودم رو بالا می اوردم.

انتقاد به ما کمک میکند تا یک کاری که می خواهیم انجام دهیم را با کمترین صرف انرژی، هزینه و فشار انجام دهیم.
انتقاد تیر اره زندگی ما رو تیز میکنه و مهارت های ما رو افزایش می دهد.
در واقع یکی از راه های موفقیت، بازخورد گیری است. یعنی نقد گرفتن از افراد ذی صلاح. چون قصد داریم در کنار کاری که انجام می دهیم، انتقادی هم از فرد مقابل اخذ کنیم.

انتقاد منفی مخرب چیست؟

یکسری کلام که برای ما هیجان منفی ایجاد می کند. فرد مقابل، شاید صحبتش درست باشد اما طوری گفت که من اذیت شدم.
ما در این مقاله قصد داریم این مهارت را بررسی کنیم.

عکس العمل های غلط در برابر انتقاد چیست:

1. بی اعتنایی مطلق:

انگار نه انگار فرد مقابل در حال صحبت با ماست.

2.انتقاد متقابل:

خانم امروز شما انرژی کمی دارید
من در مقابل بگویم:خب شما هم فرکانس پایینی دارید

3. دفاع و توضیح غیر استاندارد ما:

شروع می کنیم به گفتن همه چیز..نباید وقتی فردی به شما نقدی را به صورت به حا یا نا به جا مطرح می کند،شروع به دفاع کنیم. زیرا این نشان دهنده این است که من خودم در اون موضوعی که نقد شدم، ضعیفم.

4.بهم ریختگی:

فردی از ما انتقاد می کند و حسابی عصبی می شویم و چند تا نفس عمیق با عصبانیت می کشیم و میگوییم خرفت همین بود؟ و با عصبانیت اتاق رو ترک میکنیم.
هرچه حرف مقابل برای ما مهم باشد، عکس العنل های ما تکانشی تر و تشان دهنده هیجان های منفی تر است.
ممکنه فرد مقابل حرف بد و توهین آمیزی زد، یا حرف درستی را در قواره بدی گفت. اما واکنش ما اکر منفی تر باشد،که سنگ روی سنگ بند نمی شود

5. از کسی نقد می شنویم و نگه می داریم و سفره دل رادپیش فرد دیگری باز می کنیم:

سعی میکنیم که حرف های آن فرد را نزد فرد سوم بازگو کنیم.
زیرا میخواهیم اثبات کنیم فردی که از ما انتقاد کرده، خودش دارای ایرادات فراتر است.
اما اگر فرد سوم، صحبت های شخصی که از ما انتقاد کرده را تایید کند، به قول معروف جنگ جهانی سوم شروع می شود!
خود را وارد فاز قربانی شدن میکنیم و هزار نجات دهنده هم نمی توانند نجات دهند.

6. اجتناب:

رابطه خود را با فردی که از ما انتقاد کرده، کم می کنیم.
مثلا می گوییم خلایق هرچه لایق! تو در حد من نیستی!
حتی اگر شخصیت فرد مقابل، پرخاشگر باشد که یک حرف درست را به روش غلط بگوید،ما حق نداریم نشانه های بهم ریختگی را نشان دهیم. زیرا عزت نفس و سلف استیم ما زیر سوال می رود.

زیرا ما پیش خودمان نمیتوانیم نقش بازی کنیم. انگار فردی درون ماست و در حال تماشای ماست و تا حایی کم اوردیم، می گوید عه کم اوردی هان؟ این فرد همان احساس ما به خودمان است.اولین اتفاقی که برای ما با واکنش بد می افتد، دچار نشخوار ذهنی می شویم و دائما با خودمان درگیر می شویم

اما رفتار درست چیست؟

• حرفش انصاف نیست؟
• حرفش درسته اما بد گفت
• حرفش درسته و محترمانه گفت

تغیر دیدگاه:

اولین کاری که باید انجام دهیم، تغییر سلف مانیتورینگ و تغییر دیدگاه خود است.
یعنی بگوییم ادمی که از من انتقاد کرده می خواهد من را بریزد بهم..
این دیدگاه را تغییر دهیم به اینکه این فرد من را بالا تر از موقعیت خود دیده
این انتقاد یک بیان و اعتراف برای این است که ما در همه موقعیت ها ما را بالاتر دیده
نمیتوانیم ثابت کنیم که دقیقا در چه چیزی بالاتر دیده اما این موضوع را میدانیم.
اگر میخواهیم بدانیم که در چه چیزی، این کتاب را بخوانید:
معرفی کتاب: از حال بد به حال خوب

قدم بعدی، ارزش گذاری آن فرد است

ما باید قبل از قرار گرفتن در دل موقعیت، تمرین کنیم تا متوجه شویم ارزش هر فرد برای ما چقدر است.
پس تمرین کردن در این زمینه اهمیت دارد.
ما باید افراد اطرافمان را همگی ارزشمند بدانیم.

حق نداریم کسی را دست پایین بگیریم و تحقیر کنیم. چون هر فردی توانایی رشد کردن را دارد.
پس اگر قرار است ما افراد را بر اساس ارزش تقسیم بندی کنیم یعنی چه؟
کلمه ارزش در اینجا مفهوم “مربوط” را می دهد.
این موضوع مربوط به تو هست یا نه
این موضوع در دایره رسیدگی تو می دانم یا نه
منظور از ادم ارزشمند، فردی که به او مربوط است
مثلا بقال سر کوچه به خودی خود فرد ارزشمندی است اما در حیطه مشکلات من، تو حوزه وجودی آن فرد نیست.
پس طبقه بندی افراد بر اساس درجه ارتباط دایره ارتباطی من و تو، مهمه.

قدم بعدی چک کردن موضوع است

این موضوع، موضوع مهمی است یا نه؟
مثلا فردی به شما بگوید برای پاک کردن عرق پیشانی، از دستمال کاغذی استفاده نکنید! پارچه تترونی را دور دوزی کنید و از آن استفاده کنید!
این موضوع،اهمیت چندانی ندارد. زیرا مهم آن است که من با دست یا آستین این کار را انجام ندهم
اما اگر فردی بگوید به جای استفاده از آستین، از دستمال کاغذی استفاده کنید چون دور از شرایط اجتماعی است، این نقد قابل قبول است.

پس ما با توجه به موضوع و فرد، انتقاد هایی که می شنویم را به 4 دسته تقسیم می کنیم

قسمت اول:

موضوع مهمه فرد مرتبطه و موضوع را محترمانه اعلام میکند.

مادرم می گوید پسرم انقدر در کامپیوتر نباش و کمی به خواهرت توجه کن. با پدرت صحبت کن

این مورد باید 5 گام برداریم:

1با توجه کامل حرف طرف مقابل را گوش کنیم. ارتباط چشمی ایجاد کنیم. برای او احساس عجله و عدم توجه به صحبت های او ایجاد نکنیم. در برخی منابع اعلام شده با حسن گویی به او بگوییم ممنون که این موضوع برای تو مورد توجه است.

2.وقتی حرف هایش تمام شد، تاسف بخوریم از اینکه او،در حال تجربه این موقعیت است.

3.مقداری توضیح بیشتری می خواهیم و در این فاصله فکر می کنیم که حرفش نا حق است یا حق؟

4.اگر نا حق باشد می گوییم ممنون که این صحبت را با من در میان گذاشتی. به آن فکر میکنم (نه رد می کنیم نه تایید)
5.اگر حرفش حق باشد، عذرخواهی می کنیم و درصدد جبران بر می آییم.
توجه:
مربوط بودن یک موضوع به یک فرد را خود ما تعیین میکنیم

قسمت دوم:

حرف طرف مقابل، مرتبطه اما ناسزا و توهین می کند.

مثلا کسی به تو بگوید تو عقده ای هستی که انقدر کلمات نامفهوم در صحبت هات به کار می بری؟
اینجا، وقتی حرف مرتبط می شنوی اما بد و رکیک می گوید، به باد انتقاد منفی می کشاند، بدون توجه به محتوایی که درحال دریافت هستیم، اعتراض مطلوب کنیم. در انجا 2 گام باید طی کنیم:

1_طرف مقابل را با یک صفت یا اسم صدا می کنیم با صورت خنثی
2_ یاد آوری می کنین که شما حق نداری به من توهین کنی
من این اجازه را به شما نمی دهم

اما اگر دیدی فرد درحال ادامه دادن است، از ابراز وجود افزایشی استفاده میکنیم. یعنی صورت خود را کمی اخمالو کرده و می گوییم: اقای فلانی توهین های شما دارای تبعاتی است! شما حق نداری با من اینطور صحبت کنی.
راجع به نقد های شما بعدا صحبت می کنیم اما در این لحظه شما حق ندارید با این هیجانات منفی با من حرف بزنید.

قسمت سوم:

طرف طرف مقابل بی ارزش و نا مربوطه و مسئله خصوصی است. اما با زبان نرم بیان می کند و خود فرد مهم است برای من.

مثلا من ده ساله ازدواج کردم و بچه دار نشدم. مادر بزرگ من جلوی پنجاه نفر آدم می کوید تو نمیخوای برای من نوه بیاری؟
میخوای زنگوله پا تابوت بیاری؟

اینجا 2تا تکنیک داریم:
تکنیک معکوس سازی یا تعویض موضوع

مثلا با شنیدن حرف، موضوع جذابی را بگویید که برای بقیه حذاب باشه و توجه بقیه را جلب موضوعی دیگر کنید. بحث را جمع کنید. مهم است که تغییری در صورت تو ایجاد نشود و خم به ابرو نیاوری.

اما اگر فرد پا فشاری کرد، باید معکوس سازی کنید
1. حرفت را مثبت می زنی اما زبان بدن منفیه:
صورت منفی و خشمگین اما میگویی: اخخخ الهی من قربون مادربزرگ مهربونم برم.

2.حرفت را منفی میزنی اما زبان بدنت مثبته:
مثلا با صورت مثبت میگویی: مادربزرگ راجع به این موضوع حرف نزنیم من ناراحت می شم.

قسمت آخر:

حرف ربطی بهش نداره اما حرف بدی هم گفته:

مثلا میریم سر کوچه بقالی، به ما می گوید شما چند ساله ازدواج کردی نمیخوای گل پسر بیاری؟ اخرش هم در دل گفتگو برای اینکه گند حرفی را که گفته جمع کند، با خنده صحبت می کند.
اینجا باید چه کار کنیم؟
“عذاب وجدان سازی”، بهترین راه است. این روش باعث می شود فرد به خودش اجازه ندهد به دایره خصوصی تو وارد شود
به این شکل که به طرف مقابل نگاه می کنیم و آه سرد می کشیم و جمله دو پهلویی میگوییم…

مثلا: “امیدوارم سلامت باشید”
طرف مقابل میلیون ها فکر در ذهنش می آید:

• دیگه نمیاد از من خرید کنه
• نکنه مشکل داره؟
• وای چرا دخالت کردم

بعد شروع می کند به اعتراف کردن:

• من عذر میخوام همیشه من بی جا حرف می زنم
• از بچگی این مشکل رو داشتم که بی جا حرف میزدم

در عین حالی که رابطه رو حفظ کردی و فرد رو وارد حوزه مسائل شخصیت نکردی و آتو ندادی، به او فهمانده ای به تو ربطی ندارد!

آیا عذاب وجدان سازی نامردی نیست؟

خیر. تو الان کجای رابطه هستی؟
وقتی مریض در حالت شوک میره و قلبش نمیزنه، شوک الکتریکی می دهند. شوک الکتریکی بده ولی در اون لحظه که قلبش ایستاده، ممکنه که قلب رو باز به حرکت در اورد.
شما در اینجا شوک میدهی، فرد متحیر می شود اما قلب رابطه رو حفظ میکنی و باعث می شود پمپاژ خون در روابط بین فردی، همچنان جاری باشد.

امیدوارم که مطالب فوق را با تمرین و پیاده سازی، انجام داده و روز به روز روابط بهتری را با خانواده و دوستان خود داشته باشید.

جزیره ذهن_ اینجا همه چیز آرام است♡