تغییرات جسمانی در سالمندان

در مقالات قبلی، به معرفی سنین آغاز سالمندی و راهکار های سلامت روانی _ جسمانی پرداختم. همچنین بررسی کردیم که جمعیت سالمندان در زمان حاضر چگونه توزیع شده و تا سال 2050 چگونه پیش می رود. در این مقاله قصد دارم به تغییرات جسمانی دوران سالمندی بپردازم. 

زیست شناسی پیری مشخصه فرایند پیرشدن یا Senescence (از ریشه لاتین Senescere به معنی پیرشدن) نزول تدریجی عملکرد تمامی دستگاه های بدن است. (قلبی – عروقی، تنفسی، ادراری – تناسلی، غددی، ایمنی و سایر دستگاه ها). اما این باور که پیری همواره با نقایص عمیق جسمانی و هوشی همراه است، افسانه ای بیش نیست. بسیاری از افراد سالمند تواناییهای شناختی و جسمانی خود را تا حد قابل توجهی حفظ می کنند.

کاستی های مذکور در تمام طبق الگوی خطی صورت نمی گیرد. تمام دستگاههای سرعت یکسان افت پیدا نمی کنند و بعلاوه الگوی افت در تمام افراد یکسان نیست. هرکسی بطور ژنتیک چند دستگاه آسیب پذیر دارد، و یا ممکن است دستگاهی به سبب عوامل استرس زای محیطی با سوءمصرف تعمدی (نظیر مواجهه بیش از حد با اشعه ماوراء بنفش، دخانیات، الكل) آسیب پذیر شود. به علاوه تمام اعضا همزمان رو به تباهی نمی گذارند. دستگاه های بدن یک به یک شروع به تباه شدن میکنند که به مرگ با بیمار شدن منتهی میشود.

به طور کلی، پیر شدن به معنای پیر شدن سلول هاست. مقبول ترین نظریه این است که هر سلول دوره عمر مشخصی دارد که توسط عوامل ژنتیک تعیین می گردد. همچنین در طول این دوره پیش از مرگ، می تواند به دفعات محدودی تکثیر شود. با افزایش سن تغییرات ساختمانی در سلول ها روی می دهد. برای مثال در دستگاه عصبی مرکزی تغییرات سلولی وابسته به سن، در نورون ها دیده می شود که علائم دژنرسانس یا اضمحلال نشان می دهند.

علل تغییرات جسمانی سالمندی:

فرتوتی (که وجه مشخصه آن ضعف شدید حافظه و فقدان عملکردهای هوشی است)، علائم اضمحلال شدیدتر بوده و به اضمحلال نوروفیبریلر معروف است. این علائم، بیش از همه در زوال ذهن ( دمانس) نوع آلزایمر دیده می شود. در سلولهای پیر همچنین تغییرات ساختمانی در اسيد دزوکسی ریبونوکلئیک (DNA) و اسید ریبونوکلئیک (RNA) نیز یافت می شود.

علت این تغییرات به موارد زیر نسبت داده شده است:

• برنامه ریزی ژنوتیپی
• اشعه ایکس
• مواد شیمیایی
• محصولات غذایی و علل دیگر 

پیری احتمالا علت واحدی نداشته و در طی آن تمام نواحی بدن تا حدودی تحت تأثیر قرار می گیرند. در اختلالات رایج سالمندان نظیر افزایش فشارخون، بیماری عروق کرونر، تصلب شرائین و بیماری های نئوپلاستیک، عوامل ژنتیکی مطرح شده است.

مطالعات خانوادگی حاکی از دخالت عوامل ارثی در بروز سرطان پستان و معده، پولیپ های کولون و برخی اختلالات روانی دوران پیری است. بیماری هانتینگتون، توارث اتوزومی غالب با نفوذ کامل را نشان می دهد. سن متوسط شروع این بیماری بین ۳۵ تا ۴۰ سالگی است اما موارد دیررس در ۷۰ سالگی هم دیده شده است.