چه عواملی بر رفتار پرخاشگرانه جسمانی کودکم موثر است؟

همانطور که در مقالات قبلی سایت جزیره ذهن بررسی کردیم، اکثر کودکان پرخاشگری جسمانی و کلامی را نشان می دهنـد. در این مقاله قصد داریم در ارتباط با عواملی که با رفتار پرخاشگرانه جسمانی مرتبط هـستند.( ماننـد: فقـر، دسترسـی بـه وسایل و پاسخ هاي پرخاشگرانه و باورهاي مربوط به اثر بخشی پرخاشگری). صحبت کنیم.

محیط

کودکان در محیط های پیچیده و با گسترده وسیعی از خانواده ها. مدارس. همـسایگان. محـیط هـای شهري. گره های مذهبی. فرهنگی و کشوری رشد می کنند.

این محیط ها بر رشد کودکان تـأثیر مـیگذارد و بحث در مورد جزئیات آن ها فراتر از حوصله است. با وجـود ایـن، مـا بـر دو عامـل اثـر گـذارمحیطی تأکید می کنیم که پژوهش ها نشان داده اند .که تأثیر زیـادی بـر روي رشـد کودکـان دارنـد:

• اولین عامل تأثیر گذار محیطی همسایگان بد
• دومین عامل خشونت تلویزیونی

همسایگان بد

در بررسی کامل و گسترده کای و داج (1998) در مورد پرخاشـگری و رفتـار ضـد اجتمـاعی در دوران کودکی و نوجوانی مشخص شد .که مشاهده ارتباط پرخاشگری جسمانی و فقر در جامعه آمریکا عوامـل بـسیارمهمی هستند . به خصوص، مطالعات مربوط به میزان جرایم خطرناك، نشان می دهند کـه ایـن مـشکل در مناطق جغرافیایی به طور مساوی توزیع نشده است. بلکه در مناطق شهری پر جمعیت کـه معمـولاًبا فقر همراه است متمرکز می باشد.

این بدان معنا است که فقر همیشه با خشونت همراه نیست. بلکـه فقر یکی از عوامل خطر زایی است که ممکن است شانس رفتار پرخاشـگر را در برخـی موقعیـت هـای فرهنگی افزایش دهد. فقر به تنهایی ممکن است چنـدان اهمیتـی نداشـته باشـد. امـا اگـر بـا عوامـل خطرزای دیگری همراه شود ممکن است منجر به بروز سطوح بالاتري از پرخاشگری گردد. به علاوه، بـاتوجه به ارتباط بین فقر شهري و خشونت در آمریکا، محققان این سؤال را مطرح می کنند که:

چرا فقراساساً یک عامل خطرزا است؟

• یکی ازپیشنهادهاي مهم این است که وقتی کودکان کم سن و سال هستند تـأثیر فقـر بـرروی آن هـامستقیم نیست. بلکه بیشتر بر والدین تأثیر می گذارد.

همه پدر و مادرها به عنوان مراقـب تـا انـدازه اي فشار روانی را تجربه می کنند و فقر ممکن است این فشارهاي روانی را افزایش دهـد. فقـر خـانوادگی ممکن است بر شیوه هاي انضباطی والدین. توانایی آن ها براي سرپرستی موفقیـت آمیـز فعالیـت هـاي فرزندشان و ماهیت ارتباط دلبستگی بین والدین کودکان ممکن است اثرات فقـررا تا اندازه ای از طریق تأثیر آن بر روي رفتار والدین خود تجربه کنند.

همان طور که کودکان بزرگتر می شوند، عوامل زیر، ممکـن اسـت تأثیر مسقیمی بر روی آن ها داشته باشد:

• زندگی در منـاطق دارای میـزان بـالاي جـرم وجنایت
• وجود افراد بزهکار و ارازل و اوباش در همسایگی آن ها
• سوء اسـتفاده دارویـی

کودکان بزرگتر ممکن است بیشتر شاهد جرایم خشونت بـارباشند یا شخصی را بشناسد که تأثیرات خشونت را تجربه کرده اسـت. ایـن وضـعیت هـا ممکـن اسـت شانس کودکان را براي آشنا شدن با همسالان که درگیر فعالیت هاي ضد اجتماعی هستند افزايش دهـد و ان ها را درگیر این گونه فعالیت ها نمایند.

با وجود این، پرواضح است که فقـر تنهـا یکـی از عـواملی است که رشد کودکان را دراین مناطق تحت تأثیر قرار می دهد. اکثر کودکان خودشـان را بـه سـادگی در فعالیت هاي خشونت بار درگیر نخواهد کرد، زیرا خانواده هاي آن ها فقیر هـستند. بعـضی از یافتـه هاي تحقیقی حاکی از آن است که والدینی که به شدت مراقب فعالیت هاي کودکانشان در هنگام ورود به سالهای نوجوانی هستند، احتمالاً خطر درگیري در فعالیت هاي ضد اجتماعی آن ها را کـاهش مـیدهند.

خشونت تلویزیون

نگرانی در مورد خشونت تلویزیون، رسـانه هـای گروهـی دیگـر و اثـرات آن. بـر روي کودکـان یکـی ازمباحثی اسـت کـه طـی سـالیان متمـادی در زنـدگی کودکـان مطرح بـوده اسـت. در 1960 و 1970 کودکانی که در پژوهش های روانشناختی مربوط به اثـرات تماشـای پرخاشـگری از تلویزیـون شـرکت داشته اند. تماشاگر بزرگسالانی بوده اند که در تلویزیون بـه طـور پرخاشـگرانه رفتـار مـی کردنـد. ایـن مشاهدات در مراحل بعدی و رفتارهاي پرخاشگرانه کودکان در مراحل بعدی باعث مـشاجرات گـسترده اي در مورد خشونت تلویزیونی شد.

برخی از مطالعات آزمایشگاهی و تجربی به وضوح نشان داده اند که مشاهده پرخاشـگری در تلویزیـون می تواند تأثیر مستقیمی روی رفتار کودکان داشته باشد. همچنین، مطالعات طـولی کـه عـادت هـای تماشای تلویزیون در کودکان را پیگیري کرده اند حاکی. از وجود ارتباط بین میزان پرخاشـگری تماشـا شده در تلویزیون و میزان فعالیت های پرخاشگرانه ابراز شده در کودکان است.

بر اساس مطالعات انجام شده در کشورهاي مختلف کاي و داج (1998) نتیجـه گیـري کردنـد. کـه بـاتوجه به سطوح تماشاي خشونت تلویزیونی، می توان پرخاشگري را طی سه سال بعد پیش بینی کـرد.

نتیجه گیري آن ها حتی زمانی که سطح پرخاشگری کودکان از نظر آماري کنترل شده بود درست بـه نظر می رسید. به عبارت دیگر، اگر کودکی خیلـی پرخاشـگر اسـت و کـودکی کـه سـطوح پـایینی ازپرخاشگری را نشان می دهد میزان قابل توجهی از پرخاشگري را در تلویزیون مـشاهده کننـد، میـزان پرخاشگري هر دوی آن ها افزایش خواهد یافت. به نظر می رسد که ارتباط بـین تماشـاي تلویزیـون و خشونت صرفاً ناشی از این حقیقت نیست که کودکان تمایل دارند به طور پرخاشگرانه تری رفتار کننـد یا بیشتر جذب برنامه های تلویزیون پرخاشگرانه می شوند.

چرا تلویزیون موجب پرخاشگري می شود؟

کودکان اشکال جدیدي از رفتار پرخاشگرانه را بـا تماشـای پرخاشگری در تلویزیون یاد می گیرند. و ممکن است دریابند که برخی از ایـن رفتارهـاي پرخاشـگرانه براي بعضی از مردم مفید است (براي مثال: براي بچه هاي خوب). به عبارت دیگر، آن ها ممکـن اسـت شیوه جدیدي را براي ابراز پرخاشگری یاد بگیرند و به طور همزمان تـوجیهی بـراي آن رفتـار بیابنـد. ( براي مثال : قربانی مستحق آن بود).

همانند یک بزرگسال خشمگین که معتقد است به خاطر راننـدگی بد موتورسواران و از روي و از روي خشم بوق زده است. و بنابراین آن را ایـن گونـه تـوجیح مـی کنـد، کودکان نیز ممکن است یاد بگیرند که اعمال پرخاشگرانه خود را به گونه ای توجیه نماینـد. همچنـین،با توجه به این که کودکان برخی از قهرمانان تلویزیون را تماشـا مـی کننـد .کـه هـیچ پیامـد منفـی خاصی را به خاطر رفتار پرخاشگرانه شان تجربه نمی کنند.، ممکن است انتظارات آن هـا از پیامـدهاي منفی رفتار پرخاشگرانه نیز کاهش یابد.

البته، تلویزیون تنها جایی نیست که کودکان رفتار پرخاشـگرانه را مـشاهده مـی کننـد. بنـابراین بایـد منابع دیگري را که پاسخ هاي پرخاشگرانه جدید را در دسترس کودکان قرار می دهند و زمینـه هـایی که موجب گسترش عقاید آن ها در مورد پیامد هاي احتمالی پرخاشگري می شود را در نظـر بگیـریم.

• نویسنده: مائده امین الرعایا
• برگرفته از کتاب: اختلال رفتاری | نیما نیک نژاد