وقتی تحسین اشتباه، کودک را از درخشش بازمی‌دارد
طبیعتاً همهٔ ما تصور می‌کنیم که وقتی از فرزندمان بابت موفقیت‌های تحصیلی‌اش تعریف می‌کنیم، داریم مسیر رشد و علاقه‌مندی‌اش به یادگیری را هموارتر می‌کنیم.
اما پژوهش‌های تازه نشان می‌دهد که تحسین نادرست، نه‌تنها کمکی نمی‌کند، بلکه می‌تواند انگیزهٔ درونی کودک را تضعیف کند.
تحقیقی از دل کلاس پنجم
دکتر کارول دوک و دکتر کلودیا مولر از دانشگاه کلمبیا، گروهی از دانش‌آموزان کلاس پنجمی را مورد مطالعه قرار دادند.
پس از حل مجموعه‌ای از مسائل ریاضی، به هر گروه بازخوردی متفاوت داده شد:
- «حتماً خیلی تلاش کردی!»
- «تو خیلی باهوشی!»
- یا صرفاً: «خیلی خوب بود!»
سپس به همهٔ بچه‌ها گفته شد که در مرحلهٔ بعد، عملکردشان ضعیف‌تر بوده.
واکنش بچه‌ها چه بود؟
کودکانی که به‌خاطر تلاششان تحسین شده بودند:
- انگیزه بیشتری برای تمرین و تکرار داشتند،
- احساس لذت بیشتری از حل مسئله می‌کردند،
- و در آزمون‌های بعدی عملکرد موفق‌تری داشتند.
اما کودکانی که به‌خاطر باهوش بودن مورد تعریف قرار گرفته بودند:
- اعتماد به‌نفسشان کاهش یافت،
- سعی کردند نمره‌هایشان را بزرگ‌نمایی کنند،
- و شکست باعث شد احساس بی‌ارزشی کنند.
تحسین هوش، کودک را شکننده می‌کند
دکتر دوک باور دارد که وقتی کودک باور کند ارزش او در “باهوش بودن” است، با کوچک‌ترین ناکامی فرو می‌ریزد.
اما اگر یاد بگیرد که ارزش واقعی در پشتکار و زحمت نهفته است، حتی شکست هم برایش فرصتی خواهد بود برای رشد.
پیشنهادهایی برای والدین آگاه
- به‌جای «تو خیلی باهوشی»، بگویید:
«دیدم چقدر با دقت کار کردی.»
«مشخصه کلی روش وقت گذاشتی.»
«نمی‌دونی چقدر خوشحال شدم وقتی دیدم این‌قدر تلاش کردی.» - تمرکز تحسین‌تان را از نتیجه به مسیر تغییر دهید؛
فرزند شما بیش از آنکه نیازمند تأیید توانایی‌های ذاتی‌اش باشد، تشنهٔ دیدن و شنیدن تلاش‌های بی‌وقفه‌اش است.